Petrit Halilaj przekształcił madrycki Palacio de Cristal w gigantyczne gniazdo z ogromnych kwiatów. Artysta połączył tymczasową instalację z miejskim Parkiem Retiro, otwierając okna, ustawiając struktury i umieszczając żerowiska, aby przyciągnąć ptaki i inne stworzenia zamieszkujące lub przechodzące przez park.

Twórczość Petrita Halilaja (Kostërrc, Kosowo, 1986) jest ściśle związana z jego biografią, najnowszą historią jego kraju oraz konsekwencjami napięć politycznych i kulturowych w regionie. Wspomnienia z dzieciństwa przesiąknięte dramatem wojny i życia uchodźców powracają w całej jego sztuce, która obejmuje tematy takie jak dom, naród i tożsamość kulturowa za pośrednictwem różnych mediów, od rysunku i rzeźby po wideo, instalację, a nawet pisanie. Nie głosi jednak zerwania między tym, co osobiste i intymne, a historycznym i społecznym, ale zamiast tego dostrzega związek i ciągłość, które można znaleźć w jego Instalacji w Palacio de Cristal w Madrycie, która trwa do dnia 28 lutego 2021 roku. Tytuł wystawy: "To a raven and hurricanes that from unknown places bring back smells of humans in love".

Widok na wystawę Petrit Halilaj "To a raven and hurricanes that from unknown places bring back smells of humans in love", Palacio de Cristal, 2020. Foto Miguel de Guzmán + Rocío Romero

Być może dlatego właśnie na tę pierwszą indywidualną wystawę artysty w Hiszpanii został - pół żartem, pół serio - zaproszony do realizacji „kawałka swojego życia”. Wydaje się, że Halilaj przyjął tę propozycję niemal dosłownie, tworząc materiał artystyczny ze swojego doświadczenia biograficznego. Zamienił Palacio de Cristal w gigantyczne gniazdo, które łączy wnętrze z otoczeniem, łącząc odwiedzających z ich otoczeniem poprzez otwieranie okien, instalowanie konstrukcji i tworzenie miejsc żerowania, aby przyciągnąć ptaki i inne stworzenia zamieszkujące lub przechodzące przez Parque del Retiro. Ptaki, które powracają w jego twórczości, symbolizują przekroczenie wyznaczonych przez współczesną myśl granic: między podmiotem a przedmiotem, kulturą i naturą. W szczególności artysta czerpał inspirację z niezwykłego rytuału zalotów altanników, które wykonują wyszukane struktury („altanki”) i ozdabiają je kolorowymi przedmiotami, aby przyciągnąć partnera. Idea tego rytuału jest ściśle związana z jego biografią. Duże kwiaty zdobiące gniazdo, wykonane z delikatnej stalowej ramy i malowanego płótna, są wynikiem współpracy z jego życiowym partnerem, artystą Álvaro Urbano. Ich wybór jest częścią osobistej historii, która ich łączy, a jej celem jest uczczenie ich związku: forsycja, nasiona palm, kwiat wiśni, mak, goździk i lilia. Jednak te odniesienia nie są tylko anegdotami. W momencie upublicznienia ich intymność nabiera ewidentnego wymiaru społecznego i politycznego. To wezwanie do widoczności i akceptacji nabiera jeszcze większego znaczenia, gdy przypomnimy sobie kolonialną przeszłość Palacio de Cristal jako miejsca ekspozycji i wykluczenia, a także jego funkcji jako przestrzeni publicznej.

Widok na wystawę Petrit Halilaj "To a raven and hurricanes that from unknown places bring back smells of humans in love", Palacio de Cristal, 2020. Foto Miguel de Guzmán + Rocío Romero

W tym względzie dla artysty fundamentalne jest formułowanie napięć i przekraczanie granic między pokazami publicznymi, które są uznawane za dopuszczalne lub godne uwagi, a tymi, które z drugiej strony są potępiane lub pogardzane. Biały kruk trzymający kawałek drewna w History of a Hug (2020) mówi o tych konwencjach. W szczególności nawiązuje do konkretnego momentu w historii rodziny Halilaja, będącego narzędziem używanym przez jego dziadka podczas pracy na wsi oraz przedmiotu, który trzymał, kiedy dowiedział się, że jego żona urodziła ich pierwsze dziecko. Nie mogąc publicznie wyrazić swojej ogromnej radości, ponieważ mogłoby to zostać zinterpretowane jako oznaka słabości w patriarchalnym społeczeństwie, przytulił stanowisko tak mocno, że pomyślał, że może je złamać. Dla artysty motyw białego kruka sugeruje także różnorodność i opór wobec zmian w próbie akceptacji. W tym sensie jest to metafora wielu rzeczy, w tym bycia osobą homoseksualną, której miłość nie jest w pełni uznawana ani przez rodzinę, ani przez większość społeczeństwa Kosowa, czy bycie Kosowianem, którego kraju nie uznaje wiele innych narodów, wśród nich Hiszpania.

Widok na wystawę Petrit Halilaj "To a raven and hurricanes that from unknown places bring back smells of humans in love", Palacio de Cristal, 2020. Foto Miguel de Guzmán + Rocío Romero

Widok na wystawę Petrit Halilaj "To a raven and hurricanes that from unknown places bring back smells of humans in love", Palacio de Cristal, 2020. Foto Miguel de Guzmán + Rocío Romero

Przestrzeń wymyślona przez Halilaj, podobnie jak gniazda w przyrodzie, nie może być postrzegana jako autonomiczna lub oddzielona od otoczenia, gości i ich działań. Wręcz przeciwnie, jest ich kontynuacją. Ta relacja, którą można rozumieć jako formę współzależności, rozbrzmiewa w całej instalacji - na przykład w dwóch ptasich łapach, które tworzą Here To Remind You (2020) -. Co więcej, jest coś dziwnego i nieproporcjonalnego w wielkości tego gniazda, gigantycznej skali jego kwiatów oraz komforcie i centralnym położeniu, jakie oferuje ptakom. Artysta zawiesza w ten sposób logocentryczną perspektywę, która każe nam wierzyć, że jesteśmy centrum i miarą wszystkich rzeczy, zachęcając nas do uznania siebie za jeszcze jeden element spośród wielu. W ten sposób gniazdo zostaje ujawnione jako miejsce rytuału, który czeka na spotkania, sojusze i związki między różnymi gośćmi, zmieniając się wraz z przestrzenią.

Widok na wystawę Petrit Halilaj "To a raven and hurricanes that from unknown places bring back smells of humans in love", Palacio de Cristal, 2020. Foto Miguel de Guzmán + Rocío Romero

Widok na wystawę Petrit Halilaj "To a raven and hurricanes that from unknown places bring back smells of humans in love", Palacio de Cristal, 2020. Foto Miguel de Guzmán + Rocío Romero

Widok na wystawę Petrit Halilaj "To a raven and hurricanes that from unknown places bring back smells of humans in love", Palacio de Cristal, 2020. Foto Miguel de Guzmán + Rocío Romero

Widok na wystawę Petrit Halilaj "To a raven and hurricanes that from unknown places bring back smells of humans in love", Palacio de Cristal, 2020. Foto Miguel de Guzmán + Rocío Romero

‘To a raven and the hurricanes that from unkown places bring back smells of humans in love’ (Krukowi i huraganom, które z nieznanych miejsc przywracają zapachy zakochanych ludzi), to pierwsza wystawa zainaugurowana przez Museo Reina Sofia od czasu jego zamknięcia w odpowiedzi na pandemię COVID-19, która przerwała montaż wystawy. W tych okolicznościach propozycja Halilaja nie mogła być bardziej aktualna. Tytuł poświęcenia krukowi i huraganom mówi nam o walce, która poprzedza akceptację. Obecny kryzys obnażył słabość systemu gospodarczego, na którym opiera się nasz świat i niemożność utrzymania nieograniczonego wzrostu, gdy jesteśmy odwróceni plecami do natury. Skonfrontował nas z naszą wrażliwością i współzależnością oraz umieścił troskę i uczucie u podstaw wspólnego życia, którego nie można przedłużyć bez uwzględnienia reszty mieszkańców planety. W tym gnieździe Halilaj oferuje schronienie i rodzi nadzieję na przyszłość inną niż ta, która najwyraźniej nas czeka.

Źródło: materiały prasowe Palacio de Cristal

Zdjęcia: Miguel de Guzmán + Rocío Romero

INFO

Petrit Halilaj

To a raven and hurricanes that from unknown places bring back smells of humans in love

17 July, 2020 - 28 February, 2021

Retiro Park, Palacio de Cristal

Calle Santa Isabel, 52

28012 Madrid

Organizator: + Museo Reina Sofía website